ZZIT - Zawodowy Związek Inżynierów i Techników - Informacje

W dniu 9 stycznia 2001 r. w Warszawie odbyło się Ogólnopolskie Forum pt. "Kierunki przekształceń strategicznych dziedzin polskiej gospodarki a suwerenność Polski ( w warunkach globalizacji)", zorganizowana przez Polskie Lobby Przemysłowe im. Eugeniusza Kwiatkowskiego, Związek Zawodowy Inżynierów i Techników, Ogólnokrajowe Zrzeszenie Związków Zawodowych Pracowników Ruchu Ciągłego i Porozumienie Związków Zawodowych "Kadra". Wzięli w nim udział m.in. niezależni eksperci, prezesi i dyrektorzy firm, przedstawiciele różnych organizacji społecznych oraz delegacje związków zawodowych różnych nurtów, działających w polskiej energetyce, górnictwie węgla kamiennego i brunatnego, w hutnictwie, przemyśle obronnym i jego zapleczu badawczo-rozwojowym, w Polskich Kolejach Państwowych oraz w Polskim Górnictwie Naftowym i Gazownictwie S.A. oraz paliwowym.
Niżej podpisani uchwalili poniższy tekst uchwały.
1. Globalizm oparty na obaleniu barier obrotu kapitałów i wolnym handlu, napędzany rozwojem telekomunikacji, niesie szereg poważnych negatywnych zjawisk. Gospodarki poszczególnych państw sukcesywnie przejmowane są przez ponadnarodowy kapitał a globalni właściciele obniżają realne płace pracownikom, przenoszą produkcję w rejony świata gdzie płace są najniższe, a w krajach uprzemysłowionych narasta bezrobocie. Prowadząc transformację i otwierając się w wielkim stopniu na gospodarkę światową przy swoim położeniu geograficznym, Polska jak inne kraje doświadcza silnej konkurencji globalnej, niosącej zagrożenie upadku przemysłu i bezrobocia. W erze globalizacji potrzeba polskiej strategii gospodarczej, potrzeba wizji, reguł polityki, oraz struktur gospodarczych wzmacniających rozwój gospodarki. Trzeba wykorzystać w pełni mocne strony rodzimego potencjału, oraz w maksymalnym stopniu szanse i minimalizować zagrożenia. W globalnej grze z otoczeniem w sposób bardzo aktywny - w oparciu o wypracowaną, spójną strategię gospodarczą - trzeba tworzyć mechanizmy przeciwstawiające się masowej likwidacji miejsc pracy i realnemu obniżaniu płac.
2. Szczególną pozycję w polityce gospodarczej winny mieć strategiczne dziedziny polskiej gospodarki (m.in. będące przedmiotem obrad forum). Dziedziny te mają bowiem istotne znaczenie dla funkcjonowania całej gospodarki i zaspokojenia potrzeb społeczeństwa. Energetyka, gazownictwo i kolej tworzą infrastrukturę i spoistość terytorium Polski, zaś przemysł obronny jest ważnym czynnikiem obrony kraju. Wszystkie one są filarami suwerenności gospodarczej Polski. Dlatego strategiczne dziedziny powinny być przekształcone w sposób odmienny niż pozostałe branże, aby nie naruszać narodowego interesu gospodarczego i społecznego. Zwolennicy globalizacji głoszą hasło deregulacji, liberalizacji i prywatyzacji, domagając się wycofania państwa z gospodarki. Ostatnie lata transformacji w Polsce są potwierdzeniem tej tendencji, bez względu kto sprawował władzę w naszym kraju. W wyniku ministerialnych decyzji miejsce państwa zajmowały ponadnarodowe koncerny i korporacje, a polskie przedsiębiorstwa stawały się ich filiami. Prywatyzacja strategicznych dziedzin i branż polskiej gospodarki doprowadzi do realizacji podobnego scenariusza z daleko większą szkodliwością dla możliwości suwerennego rozwoju i utrzymania miejsc pracy.
3. Globalny kapitalizm potrzebuje dobrej, wyprzedzającej inwestycje kapitałowe infrastruktury. Problem w tym, że wolnorynkowa teoria kapitalizmu, rządy od tego odsuwa. Infrastruktura należąca do strategicznych dziedzin gospodarki ma specyficzne cechy, których globalni reformatorzy starają się nie dostrzegać. Energetyka, gazownictwo, koleje, zorganizowane w systemy sieciowe wymagające czasowej lub przestrzennej koordynacji, zmniejszają koszty z tytułu "korzyści skali", funkcjonując jako zintegrowane na jak największym obszarze w paramonopolistycznaj strukturze. Pełne urynkowienie i prywatyzacja sektora usług publicznych jest sprzeczne z logiką gospodarczą, rachunkiem ekonomicznym i interesem publicznym. Korzyści z prywatyzacji i pełnego urynkowienia sektorów usług publicznych odnosić będą korporacje finansowe, przedsiębiorcy przejmujący przedsiębiorstwa, i pośrednicy. Zabraknie wyprzedzającego, nie komercyjnego rozwoju infrastruktury, przyciągającego powstawanie innych przemysłów i miejsc pracy. Stąd też przedsiębiorstwa infrastruktury realizujące usługi publiczne (kolej, gazownictwo, energetyka), powinny pozostać zintegrowane i zachować status użyteczności publicznej.
4. Łączenie się zarówno źródeł wytwarzania, jak sieci dystrybucyjnych w większe jednostki gospodarcze, jest niezbędnym warunkiem rozwoju polskiej elektroenergetyki. Wymaga to tworzenia gospodarczo mocnych struktur w postaci koncernu lub holdingu. Elektroenergetyka jako przemysł w nieuzasadniony sposób pozbawiona została statusu użyteczności publicznej i szczególnego znaczenia dla gospodarki Państwa. Elektroenergetyka powinna pozostać własnością narodową, w tym głównie własnością skarbu państwa, oraz samorządów lokalnych bez możliwości sprzedawania. Krajowa siać przesyłowa powinna być w całości własnością państwa, z rozwojem koordynowanym wymogami energetyki całego kraju. Szczególnie stanowczo protestujemy przeciwko zamiarom rządu, sprzedania zagranicznemu koncernowi największej i najnowocześniejszej elektrowni "Bełchatów", której ceny energii elektrycznej miały kompensować wyższe ceny z innych elektrowni. Niezależnie od stopnia urynkowienia i rozwiązań organizacyjnych należy utrzymać nadzór państwa nad kształtowaniem cen energii oraz możliwość interwencji w poziom cen w interesie publicznym.
5. Polskie gazownictwo ma olbrzymie zobowiązania z powodu za niskich regulowanych cen gazu i wymuszonych postępowań układowych. Dalsze wstrzymywanie uregulowania taryf pogłębiać będzie rujnowanie firmy. Sprzedaży istotnych fragmentów gazownictwa na rzecz wpływów do budżetu, może spowodować upadłość pozostałej części przedsiębiorstwa. Biorąc pod uwagę uzależnienie kraju od dostaw rosyjskiego gazu, niedopuszczalne jest wprowadzenie mechanizmów, które mogą doprowadzić do bankructwa i wrogiego przejęcia istotnej części przemysłu gazowniczego. Organizacja gazownictwa dla bezpieczeństwa energetycznego i gazowego, musi sprzyjać dywersyfikacji zaopatrzenia w gaz. Cena zakupu z innych kierunków będzie wyższa, dlatego takie zakupy będą możliwe przy zintegrowanej strukturze. Przy uzależnieniu Polski od jednego dostawcy, oraz europejskich trendach konsolidacji firm gazowniczych z wydobyciem, koncepcja Ministerstwa Skarbu, usamodzielnienia i prywatyzacji pionu poszukiwań i wydobycia gazu, oraz słabych ekonomicznie spółek dystrybucyjnych jest nie do przyjęcia. Restrukturyzację gazownictwa należy prowadzić w oparciu o wzorce organizacyjne stosowane w krajach, gdzie wydobycie własne pokrywa tylko część potrzeb i jest uzależnienie od zewnętrznych dostaw. Dla sanacji branży i rynku gazowego należy: a) jednoznacznie uregulować taryfy cen gazu dla odbiorców indywidualnych i przemysłowych b) zdywersyfikować dostawy gazu i preferować źródła krajowe c) wycofać się z decyzji Ministerstwa Skarbu dotyczącej wydzielenia czterech spółek dystrybucyjnych z PGNiG d) wyeliminować pośredników przy zakupie gazu z Rosji) ustawowo uregulować zasady określające taryfy za międzynarodowy tranzyt przez Polskę mediów energetycznych i informacyjnych (światłowody)
6. Obecna sytuacja w przetwórstwie naftowym i w dystrybucji przetworów naftowych wynika z braku spójnej wizji przekształceń w tym przemyśle i na rynku paliwowym. Wielokrotne zmiany w Rządowym Programie Restrukturyzacji i Prywatyzacji Sektora Narodowego spowodowały brak gwarancji dla wpływu Państwa na tę część gospodarki konieczne jest ponowne przeanalizowanie obecnej wersji Programu w celu zapewnienia strategicznego bezpieczeństwa na rynku paliwowym.
7. Polska Kolej potrzebowała uzdrowienia finansów określenia w ustawie zasad finansowania usług publicznych w kolejowych przewozach pasażerskich, oddłużenia dobrego zarządzania i wyeliminowania okradania przez firmy spedycyjne byłych dyrektorów kolei. Przede wszystkim kolei potrzebny jest wewnętrzny program naprawczy, koncepcja walki o klienta, pozyskanie środków na dobre utrzymania i rozwój. Zamiast tego zaproponowano i uchwalono ustawę o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe". Ustawa nie rozwiązuje żadnego z problemów firmy. Zignorowano wytyczne Unii Europejskiej: wzmacniania narodowych kolei przez oddłużenie przed poddaniem ich konkurencji. Ustawa oraz nadany status spółki S.A. powodują, że nastąpi zamiana długów firmy na akcje spółek. Długi PKP na koniec tego roku przekroczą wartość majątku pomniejszonego o nie prywatyzowane linie. Za długi zagraniczni przewoźnicy mogą przejąć dochodowy ruch kolei. Ustawa kreuje PKP S.A. na likwidatora kolei polskich. Będą wyprzedawane samodzielna spółki przewozowe, telekomunikacyjne i inne utworzone z majątku firmy. Z wpływów będzie się spłacać pożyczki zaciągnięta m.in. na odprawy dla zwalnianych 50 tyś. kolejarzy, aż do samolikwidacji lub bankructwa. Rozwiązania ustawy nie gwarantują przywrócenia płynności finansowej, a wprowadzony status umożliwia występowania wierzycieli o upadłość firmy lub jej spółek. Potrzebna jest pilna nowelizacja ustawy, tworząca warunki dla realizacji alternatywnego programu naprawy kolei, przywracającego płynność finansową i zdolność samodzielnego funkcjonowania PKP. Konieczne jest też wprowadzenie wewnętrznego programu ukierunkowanego na dostosowanie struktur PKP do zarządzania ekonomicznego firmą, wprowadzania księgowości zarządczej ( rozliczenia wewnętrzne odrębnych jednostek ), zbudowania zorientowanych rynkowo struktur marketingowych i zwiększenie aktywności rynkowej kolei. W drugim etapie przekształcenie będących na rozrachunku wewnętrznym kolejowych jednostek organizacyjnych w pełną strukturę holdingową o statusie użyteczności publicznej.
8. Z "Założeń polityki energetycznej Polski do 2020r." wynika, że struktura zużycia energii przyjęta w okresie prognozy nie spełnia kryterium bezpieczeństwa energetycznego, eliminując w zasadniczym zakresie zużycie: węgla kamiennego i zmniejszając udział najtańszego paliwa - węgla brunatnego. W miejsce rodzimego węgla wprowadza się do elektroenergetyki w nadmiernych ilościach gaz ziemny z Rosji, co uzależnia nasz system energetyczny. Punktem wyjścia do programu restrukturyzacji polskiego górnictwa węgla kamiennego, powinna być ocena tego nośnika energii w horyzoncie czasowym 30 lat w oparciu o analizy ekonomiczne w kompleksowym ujęciu z bilansem energetycznym. Bilans ten powinien uwzględniać wielki światowy postęp techniczny, który ma obecnie miejsce w spalaniu węgla i budowanie powszechnie na parametry nadkrytyczne bloków dużej mocy. Wszystkie kraje europejskie, które zmniejszyły wydobycia węgla kamiennego, koncentrowały kapitały, organizację i zarządzanie. W Polsce przyjęto odwrotny kierunek restrukturyzacji, dalszej dekoncentracji. Dotychczasowe tendencje w realizacji programu restrukturyzacji wskazują, że górnictwo węgla kamiennego ulega faktycznie likwidacji. Program ten w ogóle nie przewiduje usunięcia podstawowej przyczyny strat finansowych górnictwa, jaką jest anarchia w handlu węglem wskutek istnienia pośredników zajmujących się tym handlem na rynku wewnętrznym i zewnętrznym.
9. Posiadane zasoby węgla brunatnego stawiają Polskę w światowej czołówce. Cena hurtowa energii elektrycznej wytworzonej na węglu brunatnym jest o połowę niższa w stosunku do ceny ogółem. "Założenia polityki energetycznej..." nie przewidują zwiększenia wydobycia tego nośnika energii elektrycznej. Do rejonu Konina - Adamowa przewiduje się doprowadzenie gazu rosyjskiego, zamiast budowy nowych satelitarnych odkrywek węgla brunatnego. Uważamy, że przedmiotem intensywnych studiów projektowych, powinno być zagospodarowanie w okresie do 2020r. wielkiego złoża w rejonie Lubin - Legnica.
10. Potencjał hutnictwa nie jest widziany przez kolejne Polskie Rządy jako jeden ze strategicznych czynników utrzymania państwowości i Polskiej Racji Stanu. Przemy hutniczy przeżywa głęboki kryzys i upada. W przemyśle hutniczym spada produkcja i postępuje dekoncentracja. Szczególnie niepokojący jest rozpad więzi kooperacyjnych między poszczególnymi ogniwami procesu technologicznego. Decentralizacja organizacyjna polskich hut tworzy barierę w powiązaniach produkcyjno - kooperacyjnych i utrudnia akumulację potrzebnych na rozwój środków. Dla hutnictwa i jago działów pokrewnych zapewnienie przez Rząd optymalnych warunków funkcjonowania nie gorszych niż to zapewniają państwa Unii Europejskiej. Przez 10 lat funkcjonowania gospodarki rynkowej w Polsce nie dokonano żadnych zmian restrukturyzacyjnych w przemyśle zbrojeniowym. Jedynie realnie doprowadzono do upadłości WSK PZL - Mielec, Łucznika i Pronitu. Kondycja tego przemysłu pogarsza się głównie z powodu zmniejszających się zamówień ze strony polskiej armii, której budżet z roku na rok maleje. Osłabia to także ośrodki badawczo-rozwojowe oraz wojskowe zakłady remontowe, które dysponują wysokokwalifikowaną kadrą i spełniają szczególną rolę w przypadku konfliktu zbrojnego, dlatego powinny one pozostać pod kontrolą wojska. Sytuację pogarsza fakt braku ustawy o wieloletnich zamówieniach. Planowana obecnie prywatyzacja przemysłu obronnego ma mieć charakter wyprzedaży. Nabywcami akcji polskich spółek zbrojeniowych mają być zagraniczne spółki, które nie będą miały żadnego interesu we wspieraniu polskich konkurentów. Podobną strategię prywatyzacji opartą na sprzedaży pojedynczych hut, Ministerstwo Skarbu Państwa planuje dla polskiego hutnictwa. Alternatywą jest konsolidacja rozproszonych przedsiębiorstw hutniczych w wielkie korporacje przemysłowe w układach pionowych w celu utrzymania ciągów wytwórczych od półwyrobu do produktów końcowych, a także w układach poziomych celem zlikwidowania konkurencji polsko - polskiej i zwiększenia ekspansji na rynki zagraniczne. Niezbędne jest też powołanie krajowego konsorcjum bankowego dla finansowania restrukturyzacji hutnictwa i dokonywanych w nim inwestycji. 10. Uzdrowienie polskiego przemysłu obronnego i jego zaplecza badawczo-rozwojowego będzie możliwe przy zwiększeniu nakładów na modernizację polskiej armii. Niezbędne jest powstanie jednolitego systemu zarządzania sferą rozwoju i zakupów sprzętu wojskowego. Odpowiednia agenda rządowa o szerokich kompetencjach decydujących (zamiast kilku obecnie funkcjonujących i często konkurujących struktur) musi tworzyć stabilne plany i kierować ich realizacją z wieloletnią perspektywą, zgodną ze strategią RP. Konieczna jest również konsolidacja przedsiębiorstw produkcyjnych i ich zaplecza badawczo rozwojowego. Specjalne miejsce musi znaleźć się dla wytwarzania wyrobów zużywających się bezpowrotnie na polu walki (amunicja, pociski rakietowe, materiały wybuchowe. Ich producenci muszą w całości pozostać w rękach państwa. A od zagranicznych producentów najlepiej pozyskiwać niezbędne technologie przez offset, w ramach uruchamianej w Polsce produkcji.