pt. "Zagrożenia dla polskiego przemysłu samochodowego", zorganizowanego 13 czerwca 2001 r. w Tychach przez Polskie Lobby Przemysłowe im. Eugeniusza Kwiatkowskiego wspólnie z Federacją Związków Zawodowych "Metalowcy", Związkiem Zawodowym Inżynierów i Techników oraz Wolnym Związkiem Zawodowym "Sierpień 80".

1. Branża samochodowa jest strategiczną gałęzią gospodarki narodowej. W ciągu ostatniego półtora roku występują w niej z coraz większym nasileniem symptomy kryzysu, charakteryzujące się przede wszystkim ogromnym spadkiem sprzedaży samochodów. Przyczyn tego stanu rzeczy jest wiele. Podstawową przyczyną jest zapoczątkowana przez Leszka Balcerowicza polityka schładzania polskiej gospodarki, w konsekwencji której naszą gospodarkę stopniowo ogarnia recesja. To zaś jest powodem rosnącego bezrobocia, pogłębianego rosnącym deficytem w handlu zagranicznym, który to deficyt w dużej mierze jest skutkiem źle wynegocjowanego Układu Stowarzyszeniowego z Unią Europejską. Wszystko to powoduje spadek siły nabywczej polskiego społeczeństwa, a co za tym idzie malejący popyt m.in. na samochody. Nic więc dziwnego, że pomiędzy rokiem 1999 a 2000 sprzedażą samochodów spadła aż o 25%! Na kryzys w sprzedaży nowych samochodów wyprodukowanych w kraju, niebagatelny wpływ miało znaczące podwyższenie akcyzy na nowe samochody i związana z tym utrata wpływów z podatku VAT. Nie przyniosło to spodziewanych efektów dla budżetu, ponieważ wpływy z akcyzy niwelował malejący popyt. Jeśli połączy się te nieprzemyślane decyzje fiskalne rządu ze stale rosnącymi cenami paliw, wzrostem cen kredytu i ubezpieczenia oraz brakiem polityki chroniącej polskich producentów przed niekontrolowanym napływem do Polski używanych samochodów z za zachodniej granicy, to skutki tej polityki są coraz bardziej widoczne i dotkliwsze dla Polski. Według danych posiadanych przez producentów i ich prognoz - pomiędzy marcem 2000 r. a lutym 2001 roku z branży zwolniono 6 tys. pracowników. Przewidują oni, że w bieżącym roku pracę straci dalsze 10 tys. zatrudnionych w motoryzacji oraz dziesiątki tysięcy osób pracujących na rzecz motoryzacji.

2. Przemysł samochodowy w Polsce stał się już praktycznie własnością kapitału zagranicznego. Na koniec 1999 r. kapitał zagraniczny przejął na własność 75,4% kapitału państwowego w polskim przemyśle samochodowym. Przemysł samochodowy stał się już praktycznie własnością zagraniczną w Polsce. Po jego wyprzedaży kapitałowi zagranicznemu, przemysł samochodowy został zdezintegrowany z przemysłem krajowym oraz jego zapleczem badawczo-rozwojowym i nabrał cech przemysłu wyspowego. Wyspowość tego przemysłu, będąca przejawem globalizacji, polega na tym, że produkcja samochodów w Polsce została oparta o dokumentację opracowaną za granicą oraz w znacznej części o komponenty, części, podzespoły i zespoły samochodowe importowane z zagranicy. Dzieje się tak dlatego, że dla szeregu zagranicznych koncernów samochodowych działających w Polsce, import do Polski jest dla nich eksportem pozwalającym utrzymywać zatrudnienie oraz wykorzystywać istniejące moce produkcyjne w ich krajach macierzystych. Z chwilą przejęcia fabryk polskich przez właścicieli zagranicznych, znikła związana z nimi działalność rozwojowa polskiego zaplecza badawczo-rozwojowego przemysłu samochodowego oraz upadło szereg mniejszych przedsiębiorstw, uprzednio kooperujących z krajowymi fabrykami samochodów. Koncerny samochodowe działające w Polsce koncentrują prace badawczo-rozwojowe w swoich krajach macierzystych, a działalność tą w Polsce traktują marginalnie i ograniczają do bieżących potrzeb operacyjnych.

3. Pogłębiający się kryzys w przemyśle samochodowym oraz nadciągająca recesja coraz bardziej dotykają także małe i średnie przedsiębiorstwa, przeważnie prywatne, działające w branży samochodowej i kooperujące z nią (m.in. produkujące nadwozia samochodowe, wyposażenie do samochodów i części motoryzacyjne). Spadek ich produkcji, nieopłacalność eksportu, zwolnienia pracowników i spadek rentowności tych zakładów są tego symptomami.

4. W celu zahamowania kryzysu w branży samochodowej i poprawy jej sytuacji niezbędne jest, naszym zdaniem, podjęcie kompleksowych działań i realizowanie przez rząd odpowiedniej polityki przemysłowej. Przede wszystkim potrzebna jest aktywna polityka gospodarcza państwa, odejście od schładzania gospodarki na rzecz rzeczywistego rozwoju. Ożywienie tą drogą gospodarki spowoduje wzrost produkcji we wszystkich jej działach, a więc także w motoryzacji, która jest nośnikiem postępu technicznego i gwarancji rozwoju.

5. Przedsiębiorstwom przemysłu motoryzacyjnego - małym, średnim i dużym trzeba stworzyć możliwości tworzenia rezerw inwestycyjnych za pomocą zmniejszenia obciążeń podatkowych. Możliwości inwestycyjne tego przemysłu rozszerzyłoby wprowadzenie degresywnych odpisów amortyzacyjnych. Niezbędna jest też zmiana polityki kredytowej, zwłaszcza w odniesieniu do małych i średnich przedsiębiorstw. Rząd powinien stworzyć instytucję poręczeń kredytowych, ułatwiającą dostęp do zewnętrznych Źródeł finansowania tak, aby banki odważnie udzielały kredytów zwiększonego ryzyka. Poza tym dla polskich przedsiębiorców podejmujących inwestycje należy stworzyć kredyty niskooprocentowane.

6. Uważamy, że potrzebna jest zmiana polityki w zakresie kształtowania akcyzy. I tak należy przywrócić poprzednie stawki akcyzy na nowe samochody, produkowane w Polsce, a jednocześnie podwyższyć stawki podatku akcyzowego na samochody importowane oraz samochody używane zgodnie z projektem Ministerstwa Gospodarki. Domagamy się również wprowadzenia możliwości leasingu samochodów osobowych przez firmy oraz wprowadzenia ograniczeń w wydatkowaniu środków publicznych na samochody zagraniczne oraz na zagraniczne używane autobusy dla komunikacji samorządowej.

7. Niezbędne jest aktywne ukształtowanie rynku ubezpieczeń samochodów przez państwo i stworzenie skutecznych systemów zabezpieczeń przed kradzieżą samochodów dla eliminacji niezmiernie drogich ubezpieczeń AC. Stąd alternatywą staje się kupowanie używanych samochodów sprowadzanych z zagranicy, które ze względu na wiek mają obniżone ryzyko kradzieży i których się nie ubezpiecza.

8. Zamiast dzisiejszej opłaty czynionej przez użytkownika za złomowanie samochodu, przy zakupie nowego należy wprowadzić ulgę państwową a nie upust cenowy dokonywany przez producenta za złomowanie starego samochodu. Apelujemy o popracowanie systemowego rozwiązania recyklingu w kraju dla implementacji Dyrektywy 2000/53/EC dotyczącej pojazdów o zakończonym życiu technicznym.

9. Żądamy nowelizacji przepisów dotyczących preferencji dla producentów krajowych w przetargach publicznych dla zapewnienia ich skutecznego stosowania poprzez uściślenie definicji "surowców i produktów krajowych" powołując właściwe artykuły Kodeksu Cywilnego, wprowadzenia monitoringu prawidłowości korzystania przez dostawców z preferencji krajowych i ich egzekwowanie.

10. Istnieje pilna potrzeba nowych rozwiązań dotyczących funkcjonowania małych przedsiębiorstw świadczących usługi i produkujących na rzecz branży motoryzacyjnej

11. Polityka promocyjna państwa powinna zapewnić dla samochodów i ich części eksportowanych z Polski kredyty eksportowe udzielane na zasadzie consensusu OECD, a także utworzyć rewolwingowy fundusz specjalny, wspomagający kapitałem obrotowym dostawy kooperacyjne w przemyśle samochodowym.

12. Branża samochodowa nadaje się do wprowadzenia własności pracowniczej. Świadczy o tym istnienie akcjonariatu pracowniczego w amerykańskim przemyśle samochodowym, zwłaszcza w amerykańskich przedsiębiorstwach kooperujących z dużymi korporacjami tegoż przemysłu.
Z doświadczeń amerykańskiego przemysłu samochodowego z własnością pracowniczą na szczególną uwagę zasługuje metoda łączenia państwowych gwarancji kredytów z jednoczesnym wymogiem przekształcania ich części w kapitał pracowniczy.

13. Dla przezwyciężenia "wyspowości" przemysłu samochodowego w Polsce, będącego własnością koncernów zagranicznych, należy stwarzać warunki dla jego integrowania z gospodarką polską. W tym celu rząd powinien podjąć rozmowy z głównymi koncernami samochodowymi - importującymi samochody lub ich części do Polski - w sprawie zawarcia porozumień uzależniających wysokość tego importu od umów offsetowych, określających udział krajowych przedsiębiorstw przemysłowych w eksporcie do macierzystych krajów koncernów samochodowych. Producentom samochodów w Polsce, powiązanych z dużym udziałem krajowego wsadu kooperacyjnego w ich produkcji finalnej, powinno się zapewnić preferencje podatkowe. Należy rozważyć również utworzenie strategicznego rządowego programu badawczo-wdrożeniowego, podejmowanego wspólnie z koncernami samochodowymi działającymi w Polsce pn. "Rozwój technologii przemysłu samochodowego w XXI wieku", w którym uczestniczyłyby polskie ośrodki badawczo-rozwojowe i polskie firmy kooperujące z koncernami samochodowymi.

Niżej podpisani żądają od Władz Kraju uwzględnienia postulatów oraz propozycji zawartych w niniejszej uchwale i deklarują współdziałanie w ich realizacji.

Tychy, 13 czerwca 2001 r.

Polskie Lobby Przemysłowe
Związek Zawodowy Inżynierów i Techników-Zarząd Krajowy
Federacja Związków Zawodowych "Metalowcy"
Związek Zawodowy "Metalowcy" przy Daewoo-FSO Motor S.A.
WZZ "Sierpień 80" Fiat Auto-Poland S.A. Bielsko Biała
Związek Zawodowy Inżynierów i Techników przy Fiat Auto-Poland S.A. Tychy
Związek Zawodowy "Metalowcy" Wytwórni silników wysokoprężnych Andoria S.A. w Andrychowie
Związek Zawodowy "Metalowcy" Pracowników Automotive Lighting Polska Sp. z o.o. Sosnowiec
Związek Zawodowy "Metalowcy" Fiat Auto-Poland S.A. Bielsko Biała Zakład Karoserii
Związek Zawodowy "Metalowcy" Organizacja Międzyzakładowa przy Daewoo-FSO Motor S.A.
Związek Zawodowy "Metalowcy" przy "Zased" Sp. z o.o. "DONGWON-ZS Polska" Sp. z o.o. Kożuchów
Związek Zawodowy Inżynierów i Techników Zarząd okrędu Lubelskiego
Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Pracowników przy ERSI POLAND Sp. z o.o. Zakład w Sosnowcu
Związek Zawodowy Pracowników Magneti Marelli Poland S.A. Organizacja Międzyzakładowa Sosnowiec
W.Z.Z. "Sierpień 80" Comau Poland Tychy
Z.Z. "Metalowcy" Organizacja Międzyzakładowa przy Daewoo-FSO
W.Z.Z. "Sierpień 80" Magneti Marelli Poland S.A.
Komisja Zakładowa Wolnego Związku Zawodowego "Sierpień 80" TNT A.L. Poland Sp. z o.o. Bielsko Biała
WZZ "Sierpień 80" Sistema Poland Tychy
WZZ "Sierpień 80" Delfo Polska S.A. Tychy
WZZ "Sierpień 80" LEAR CORPORATION POLAND II
Związek Zawodowy Inżynierów i Techników przy W.S.W. "Andoria" S.A.
Związek Zawodowy Inżynierów i Techników przy Z.S. Jelcz S.A.
SNZZ "Metalowcy" Z.S. Jelcz S.A.